προβάλλω

ΝΜΑ [βάλλω]

1. βάζω, απλώνω κάτι εμπρός, εκτείνω ή ρίχνω προς τα εμπρός (α. «πρόβαλε το κεφάλι της από το παράθυρο και μέ φώναξε» β. «τοὺς μαζοὺς κυσὶ προέβαλε», Ηρόδ.)

2. (το ενεργ. και, στην αρχαία, και το μέσ.) προτείνω ως επιχείρημα για υπεράσπιση, δικαιολογία ή πρόφαση (α. «προέβαλε ισχυρό άλλοθι» β. «τοὔνομα μὲν τὸ τῆς εἰρήνης ὑμῑν προβάλλει», Δημοσθ.)

νεοελλ.

1. (αμτβ.) εμφανίζομαι, παρουσιάζομαι («πρόβαλες τής ψυχής φεγγάρι εσύ», Παλαμ.)

2. δείχνω με προβολή ταινίες ή εικόνες (α. «οι κινηματογράφοι θα προβάλουν ένα αξιόλογο έργο αυτή την εβδομάδα»)

β. «θα προβληθούν διαφάνειες από την εκδρομή»)

3. μτφ. α) παρουσιάζω κάτι σε αντιπαράθεση με άλλα, αντιπαραθέτω («μόνον όταν προέβαλε τα επιχειρήματά του κατόρθωσε να μέ πείσει»)

θ) θέτω («αν δεν γίνουν δεκτές οι προτάσεις της, η Ελλάδα θα προβάλει βέτο»

γ) παρουσιάζω, επιδεικνύω κάποιον ή κάτι για να τό(ν) προσέξουν (α. «η Ελλάδα προβάλλει κυρίως τα γεωργικά της προϊόντα» β. «το μόνο που ξέρει είναι να προβάλλει τον εαυτό της»)

μσν.-αρχ.

(το ενεργ. και μέσ.)

1. δημιουργώ («ὁ θεός... μέλλων τὴν λογικὴν πᾱσαν προβάλλεσθαι κτίσιν», Ευσ.)

2. κρατώ κάτι μπροστά μου για άμυνα ή προστασία («σὲ ὅπλον ἀρραγὲς κατ' ἐχθρῶν προβαλλόμεθα», Μηναί.)

3. μτφ. προτείνω, υποδεικνύω κάποιον για ένα αξίωμα («λητουργεῑν προβάλλεσθαι γυμνασίαρχον», Ανδ.)

αρχ.

1. ωθώ, σπρώχνω μπροστά («Νότος Βορέη προβάλεσκε [σχεδίην] φέρεσθαι», Ομ. Οδ.)

2. εμφανίζω, παρουσιάζω

3. βγάζω, εκτείνω κάτι έξω από κάτι άλλο («τῶν ὀδόντων τὴν γλῶτταν προβάλλειν», Αρετ.)

4. εκπέμπω, αναδίδω

5. εκβάλλω («ἦχον τραχύν προβάλλειν», Διόδ.)

6. αποβάλλω

7. παράγω («προβάλλειν καρπόν», Ιώσ.)

8. βάζω σε κίνδυνο, ριψοκινδυνεύω («ψυχὴν προβάλλειν ἐν κύβοισι δαίμονος», Ευρ.)

9. εγείρω, διεγείρω («ἔριδα προβαλόντες», Ομ. Ιλ.)

10. (ως αμτβ.) α) πέφτω προς τα εμπρός

β) πέφτω με το πρόσωπο στο έδαφος, μπρούμυτα

γ) μτφ. περιέρχομαι σε απόγνωση, απελπισία

11. (το ενεργ. και το μέσ.) θέτω ερώτηση, πρόβλημα, αίνιγμα ή μνημονεύω κάτι ως παράδειγμα («πρόβαλε σαυτῷ τί ἂν ἐποίησεν ἐν τούτῳ Σωκράτης», Επίκτ.)

12. (μέσ. και παθ.) προβάλλομαι

α) χρησιμοποιώ κάποιον προς υπεράσπισή μου («τὸν Ὅμηρον δοκεῑ μοι χρῆναι προβάλλεσθαι», Πλάτ.)

β) θέτω κάτι ενώπιον κάποιου

γ) εκπηγαζω, εκπορεύομαι («αἱ τῶν θεῶν δυνάμεις προβεβλημέναι τῶν πρώτων», Πρόκλ.)

δ) ρίχνω κάτι ενώπιον κάποιου

ε) ρίχνω έξω, εκθέτω («νοεῑς ἄγειν ἀπ' ἀκτῆς τῆσδε ἐν ᾗ με προυβάλον ἄφιλον, ἔρημον», Σοφ.)

στ) βάζω κάτι από πριν («θεμείλιά τε προβάλοντο», Ομ. Ιλ.)

ζ) αρχίζω να κάνω κάτι

η) ξεπερνώ, νικώ κάποιον στις ρίψεις

θ) υπερτερώ, υπερβαίνω («ἐγὼ δέ κε σεῑο νοήματί γε προβαλοίμην», Ομ. Ιλ.)

ι) (ως όρος τού αττ. δικαίου) κατηγορώ κάποιον ενώπιον τής εκκλησίας τού δήμου με αγωγή η οποία ονομαζόταν προβολή και, κυρίως, παρουσιάζω κάποιον ως ένοχο εγκλήματος

ια) προσβάλλω, επιπλήττω, επιτιμώ

ιβ) προτείνω κάποιον να εκλεγεί

13. (η μτχ. αρσ. μέσ. ενεστ. ως ουσ.) ὁ προβαλλόμενος

α) αυτός που προσκόμισε μαρτυρία, αποδεκτικά στοιχεία

β) (αττ. δίκ.) ο κατήγορος κατά τη διαδικασία τής προβολής

14. φρ. α) «προβάλλομαι τὰ ὅπλα» — προτείνω τα όπλα είτε για επίθεση είτε για άμυνα

β) «προαίρεσις τῆς πολιτείας προβεβλημένη» — σύστημα άμυνας.